Onderschat de moslim en christen jeugd niet. Ook zij hebben de vieze spelletjes door. 'Brussel is het werk van de duivel'

Nog kauwend op een broodje tonijn begint Faisal over de aanslagen in Brussel. "Je moet je afvragen: wat zit erachter?" De 24-jarige mbo-student leunt met vrienden Redouan (19) en Samir (19) op een statafel bij bakkerij Brood bij Alex in winkelcentrum Kanaleneiland in Utrecht. Ze kennen elkaar van de opleiding tot filiaalmanager in de detailhandel.

Een dag na 'Brussel' praten de jongens er in hun pauze over door. Dat kúnnen geen moslims zijn, denken ze, want het is in de islam verboden om mensen te doden. Redouan: "IS, daar zitten de Amerikanen achter." McCain een democraat!


Samir: "Maar die blijven wel uit beeld, en dat vind ik gek. De waarheid zal wel nooit boven water komen. Wij zijn de dupe, de islam, dat is het jammere."

Faisal: "Toen Kadafi op goud wilde overgaan, in plaats van op dollars, kwamen de Verenigde Staten meteen in actie. Bang dat andere landen dat ook wilden. Het gevolg? Kadafi viel. Dat is hoe de Amerikanen te werk gaan. Dat is hoe ze de wereld manipuleren."

Samir: "Wat gaat er straks komen met Trump aan de macht?"

Syrië
De dag vóór de aanslagen in Brussel ging het in de klas alleen nog over de 18-jarige Zaïd K., die vanuit zijn woonplaats Utrecht via België naar Syrië was gereisd en door de inlichtingendiensten werd doodverklaard. Maar zijn paspoort dook op in het onderzoek naar Salah Abdeslam in België.

Redouan: "Die zat nota bene bij mij in de klas! Een raar gevoel. Je hoort natuurlijk over de jihad op het nieuws. Maar toch. Ik zat wel eens naast hem!"

Faisal: "Hij was strenggelovig. Maar Syrië? Dat verwacht je niet."

Samir: "Hij was extreem."

Redouan: "Je mocht bijvoorbeeld geen muziek luisteren van hem. Zat ik met oortjes in, dan zei hij daar iets van."

Faisal, lachend: "Je zegt 'mocht niet' - het is niet je vader hè."

Redouan: "Ja, ik luisterde ook niet naar hem."

Samir: "Er zijn er zoveel als hij. Zoveel die heel weinig over de islam weten, die gehersenspoeld zijn." Hoofdschuddend: "Die denken dat je in de hemel komt als je mensen doodmaakt."

Amerika
Vraag je deze Marokkaanse Nederlanders wie hun voormalige klasgenoot Zaïd hebben gehersenspoeld, plus al die andere jongens die voor IS aanslagen plegen in steden als Parijs, Istanbul en Brussel, dan wijzen hun vingers niet naar Syrië, maar naar Amerika.

Ze zijn niet de enigen die zo denken. Complottheorieën over hoe Amerikanen achter de schermen het wereldnieuws manipuleren zijn in het Midden-Oosten wijdverspreid. Journaliste Margalith Kleijwegt kwam ze afgelopen jaar ook in Nederland tegen bij een onderzoek dat ze deed in opdracht van minister Jet Bussemaker (PvdA, onderwijs). Ze bezocht scholen in alle hoeken van het land, waaronder veel 'zwarte' scholen. Ze wilde weten hoe deze jongeren de actualiteit beleven en zich tot de samenleving verhouden.

Gescheiden werelden
Allochtone en autochtone jongeren leven steeds meer in gescheiden werelden, ontdekte ze. Ze lezen ander nieuws en plaatsen gebeurtenissen in een ander licht. Aan beide kanten zag ze complotdenken. Autochtone scholieren zagen in de aangespoelde peuter Aylan Kurdi een geënsceneerde poging om medelijden met vluchtelingen te wekken. Bij moslimjongeren gaat het vooral om het geloof dat de aanval op de Twin Towers in scène zijn gezet. Ook in de aanslagen op Charlie Hebdo zien velen een samenzwering, bedoeld om de moslims in een kwaad daglicht te stellen.

"Kijk", zegt Redouan. Hij pakt zijn smartphone en laat afbeeldingen op internet zien van dollarbiljetten. Vouw je het biljet op een bepaalde manier om, dan zie je de twee torens met wolkjes erboven, alsof ze in brand staan. "De Twin Towers. Dat kán geen toeval zijn".

Faisal: "De Illuminati, die bepalen wat er gebeurt in de wereld."Wie dat zijn? "De familie Rothschild", zegt Faisal. Redouan: "Een superrijke Joodse familie. Ze kunnen alles bepalen met macht en geld.

De 'Illuminati' (Latijn voor 'de verlichten') zijn voor veel moslimjongeren een geliefd gespreksonderwerp. Een geheim genootschap dat achter de schermen de wereld regeert. Op zich heeft de theorie niets met de islam te maken - het is er een met 'westerse' wortels, al zijn er veel moslimgeleerden die ook in complottheorieën geloven. Bij radicale moslimgeleerden kom je over IS echter geen samenzweringsideeën tegen, zegt Joas Wagemakers, islamoloog aan de Universiteit Utrecht. "Die weten beter, want ze kennen de oprichters van IS te goed om zoiets te verzinnen. Samenzweringstheorieën ontstaan als slecht geïnformeerde mensen proberen de complexe wereld te begrijpen."

Doel achter alles, denken de jongens in winkelcentrum Kanaleneiland, is een wereldwijde hetze tegen moslims. IS, de VS, zionisten en Illuminati zijn de handlangers van iemand met nog veel meer macht - de satan.

Redouan en Faisal tegelijk: "De duivel is overal. Altijd."

Faisal: "Het is voorspeld dat er in het einde der tijden mensen zullen komen die ons geloof voor slechte dingen zullen gebruiken."

Redouan: "Ze zullen zwarte kleren dragen. En een zwarte vlag hebben."

Antichrist
De strijd in Syrië, de opkomst van IS en de aanslagen in Parijs en Brussel zijn voor deze moslimjongeren even zovele 'voortekenen' van het einde der tijden, waarin een antichrist zal opstaan en de gelovigen zal vervolgen. Aanwijzingen zijn er legio, zeggen de jongens. Je hoeft maar te googelen.

Faisal: "Kijk eens naar foto's van Hollywoodsterren. Je zult zien dat ze bijna altijd hun rechteroog dicht hebben."

Redouan: "Weet je dat de antichrist ook maar één oog heeft? Dit zijn allemaal tekenen. Zo kan ik er nog meer noemen. Neem wolkenkrabbers. Er staat ook ergens dat in de eindtijd gebouwen de wolken raken."

Op de sweater van Faisal staan dollarbiljetten afgebeeld, en een vrouw in glitterlegging die met een zwoele blik poseert met een pistool. Hij vertelt: "Als je gaat samenwerken met de duivel kun je lekker geld verdienen. Kijk naar Beyoncé, naar Rihanna. Die hebben hun ziel verkocht, in ruil voor een mooi leven. De naam van Beyoncé's dochter achterstevoren betekent 'duivelskind' in het Latijn. In de Koran staat ook voorspeld dat je later iets op je hoofd kunt zetten waar geluid uitkomt, en dat er iets vierkants komt waarop je de hele wereld zal kunnen zien. De tv dus. Dan ga je wel nadenken: hoe konden de Profeet en die mensen om hem heen dat weten?"

Ali
De voorspelling dat er in de eindtijd mensen komen met een zwarte vlag en zwarte kleren wordt toegeschreven aan Ali, de neef van de Profeet. Ze is te vinden in Kitaab Al Fitan, 'Boek van verdrukkingen', van sjeik Nu'aim bin Hummad, uit de negende eeuw. Meteen al in de zomer van 2014, toen IS net zijn kalifaat stichtte, werd op islamitische blogs verwezen naar deze voorspelling van Ali. Onder meer Badr Youyou, coach, blogger en islamdeskundige uit Groningen schreef erover, net als moslimauteurs op het veelgelezen weblog The Huffington Post.

Ook de link met een geheime kliek van Joodse 'Illuminati' komt niet uit de lucht vallen. Volgens de klassieke islamitische bronnen zou de antichrist namelijk een Jood zijn. Met een haakneus. De Amerikaanse islamoloog David Cook, docent aan de Rice University in Houston, Texas, legde honderden werken van islamitische eindtijddenkers naast elkaar. Zijn conclusie: 'Antisemitisme is alomtegenwoordig in hedendaagse islamitische teksten.'

Onder Nederlandse jongeren neemt de belangstelling voor dit soort ideeën toe, merkt imam Azzedine Karrat van de Essalammoskee in Rotterdam, de grootste van het land. "Vooral jongeren vinden het leuk om erover na te denken."

Misvattingen
De imam gaf er daarom in december een lezing over in de Essalammoskee. Ook om een paar misvattingen over de eindtijd uit de wereld te helpen. Karrat: "Tegenwoordig kan iedereen een artikel typen, wat uitspraken van de Profeet erbij halen, en dat op internet zetten."

Bij een lezing zijn er altijd wel mensen die hun vinger opsteken en dingen over de Amerikanen of de Illuminati roepen, zegt Karrat. "Nee, ik geloof er zeker niet in. Maar ik zeg niet meteen: 'onzin!'. Ik toon eerst begrip, en neem ze vervolgens mee naar de realiteit. Allah zal je op de dag des oordeels niet vragen of je dit soort theorieën allemaal hebt uitgecijferd. Hij gaat je vragen hoe je met je buren omgaat, en met je ouders? Was je een goed mens? Was je goed voor het land waarin je leeft? Dáár gaat het om."

Op vragen over de eindtijd zegt Karrat iets soortgelijks: "Toen iemand de Profeet vroeg: 'Wanneer is het uur?', kreeg diegene een wedervraag. 'Hoe heb je je daarop voorbereid?'."

Dat gelovigen juist nu zoveel voortekenen zien voor de Apocalyps, begrijpt de imam wel. "De profeet heeft inderdaad gezegd dat er aan het einde der tijden veel oorlogen zullen zijn, en moorden, aardbevingen, toename van alcoholgebruik. En ook dat Damascus een moeilijke tijd zal hebben."

Ziet de imam IS ook als de antichrist? Hij begint over dezelfde uitspraak van Ali, waar eerder ook de jongens op wezen. "Er zullen mensen komen met lange haren en baarden, die een zwarte vlag zullen dragen. Dat zijn wél eigenschappen van IS. En: het is een heel oude tekst - dat vergroot de waarde."

Aan de andere kant: "Ik geloof dat elke slechte daad in wezen van de duivel is, maar je hebt als mens zelf de keuze om hem daarin te volgen. Wij worden niet gedwongen."

Normaal
Eindtijddenken is een volstrekt normaal onderdeel van de religie, zegt cultureel antropoloog Martijn de Koning, die onderzoek doet naar radicaliserende jongeren. "In preken wordt er veel naar verwezen als manier om te herinneren dat het leven eindig is."

Voor hem is de combinatie met de Illuminati ook niet nieuw, zegt De Koning. "Ik kwam dat al tegen toen ik net aan mijn onderzoek begon, eind jaren negentig."

Door de strijd in Syrië, en het geweld overal in de wereld, is het niet gek dat jongeren met de eindtijd bezig zijn, zegt De Koning. "In het christendom is het ook zo dat onzekere tijden, bijvoorbeeld rond de eeuwwisseling, zorgen voor een opleving van eindtijdgeloof."

Oorspronkelijk was de antichrist of Dajjal een monsterlijk figuur met één oog, legt De Koning uit. "Gaandeweg heeft die figuur in de mainstream-islam een gedaantewisseling ondergaan, tot een onzichtbare kracht, die heel subtiële leugens verspreidt, en verleidt om het slechte pad op te gaan."

Nog een voorteken van de eindtijd is een 'grote verzoeking' voor moslims. De Koning: "Dat, en het gegeven dat de Dajjal verdeeldheid zaait, is iets waar heel veel moslims wel eens van gehoord hebben. Maar de groep die er actief mee bezig is, is stukken kleiner. En de groep die het nadrukkelijk uitdraagt, is nog weer kleiner."

Samenzweringen
Inderdaad is niet elke moslimjongere zo overtuigd van al die samenzweringen. Nabila Allali (17), gekleed in een lichtroze jurkje over een zwarte legging, daarboven een zwarte hoofddoek, is skeptisch. Ze is in het winkelcentrum Kanaleneiland met haar vader. "Iedereen zegt dat, en het zou best kunnen, maar je weet dat niet. Ik snap wel hoe ze er op komen: het kúnnen eigenlijk geen islamieten zijn. Die mogen niet zomaar onschuldige mensen doden. Dus dan ga je je afvragen: wie dan wel?"

Bij het woord Illuminati begint ze te lachen. "Dat zijn gewoon jonge jochies die elkaar napraten."

Eén ding weet Nabila wel. "Ik denk ook dat IS, en wat er is gebeurd in Brussel, een plan van de duivel is."

En de naderende eindtijd? "Ik heb er wel vagelijk iets over opgevangen." Ze onderdrukt een grinnik. "En dan zou de wereld vergaan of zo? Yeah, right. Ja, dat de wereld een keer zal vergaan, dat geloof ik wel, maar binnenkort? Nee."

De jongens bij bakker Alex zien het ondertussen somber in. Redouan: "Ik denk dat er een Derde Wereldoorlog gaat uitbreken. Ons moslims zal overkomen wat eerst met de Joden is gebeurd. Er hoeft maar groen licht te komen voor die racisten, voor Wilders, voor Trump, en het is klaar met de moslims. Ze kunnen ons ook onder de gasdouche zetten." Samir: "Daar wachten we op. Ik geef het maximaal tien jaar, maar het kan ook morgen zijn, of straks, over een uurtje."

Een eerdere versie van dit artikel stelde dat Zaïd K. vorige week is opgepakt. Dat is onjuist. In werkelijkheid wordt K. sinds vorige week vervolgd. De autoriteiten weten niet waar hij verblijft.

IS als eindtijdsekte
De eindtijd houdt ook Syriëgangers bezig. IS wordt wel gezien als eindtijdsekte. Gebruikte Al-Qaida al eindtijdretoriek, IS doet dat nog meer, zegt cultureel antropoloog Martijn de Koning. "Militante moslims zijn sowieso nadrukkelijker bezig met de eindtijd dan niet-militante moslims. Dat is altijd al zo geweest."

De Amerikaanse islamoloog William McCants beschrijft in zijn boek 'The ISIS Apocalypse' hoe er binnen Al-Qaida een schisma ontstond over de vraag of je de eindtijd mag bespoedigen. De groep die dat wel vond, splitste zich af, en groeide uit tot wat nu IS heet. Ze hopen op een grootse eindstrijd tussen de antichrist en de Mahdi, de islamitische Messias, in het Syrische plaatsje Dabiq. Dat is ook de naam van hun glossy tijdschrift.

Onze nieuwe Koning is Trump.

https://www.trouw.nl/nieuws/brussel-is-het-werk-van-de-duivel~b7817cbf/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F