Word het en gedoogkabinet, minderheidskabinet of een zakenkabinet ? uitleg.

De Nederlandse politiek wordt wellicht gedwongen om alternatieve varianten te beproeven, zoals een gedoogkabinet, minderheidskabinet of zakenkabinet.
''Verrassend'' kwam er vrijdag een einde aan het kabinet Rutte IV, met als belangrijkste struikelblok het ''asielbeleid''.

Voor D66, het CDA en de ChristenUnie geldt dat ze alle drie op verlies staan in de peilingen.
De vraag is nog maar of de breuk op het asielbeleid electoraal positief uitpakt voor de VVD die nagenoeg het Kabinet opzettelijk heeft laten vallen.
Lees hier over later in de link: https://soldaatvandewaarheid.actieforum.com/t1152-mark-rutte-de-topstrateeg-en-top-agenda-bijdrager-wef-van-klaus-schwab#1194

Feit blijft voorlopig dat een kabinet over rechts niet heel makkelijk te vormen valt, op basis van de peilingen van begin juli.
Het politieke landschap is sinds de verkiezingen voor de Tweede Kamer van 2021 immers flink veranderd. De belangrijkste verschuiving is de opkomst van de partij BBB tijdens de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de Eerste Kamer van afgelopen maart.

Die winst was begin deze maand nog goed zichtbaar in een recente opiniepeiling van Peil.nl.
Het plaatje van de peiling per 2 juli ziet er als volgt uit.

In de peiling van Peil.nl van begin juli kwam BBB als grootste uit de bus, als er nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden voor de Tweede Kamer, met een totaal van 27 zetels. De VVD zou op de tweede plek komen met 20 zetels, tegen een huidig zetelaantal van 34.

Voor D66 en het CDA zouden er grote verliezen in het verschiet liggen: D66 zou 10 van de huidige 24 zetels overhouden en het CDA slechts 6 van de huidige 15 zetels. De ChristenUnie zou één zetel verliezen en naar 4 zetels zakken.

De vraag is nu hoe de val van het kabinet Rutte IV het kiezerssentiment beïnvloedt. Van groot belang daarbij wordt de keuze van de lijsttrekkers bij onder meer de VVD, D66 en het CDA.

De VVD is er tot nog toe niet in geslaagd een alternatief voor Mark Rutte klaar te stomen. Bij D66 is de vraag of Sigrid Kaag door zou willen en voor het CDA is twijfelachtig of Wopke Hoekstra de juiste man is om een nieuw electoraal drama te voorkomen.

Aan de linkerkant van het politieke spectrum willen de PvdA en GroenLinks samen gaan optrekken bij de komende verkiezingen, die op z'n vroegst half november plaatsvinden. Ook hier zal een rol spelen wie de verkiezingscampagne gaat leiden én of er daardoor electoraal momentum op de linkerflank ontstaat.

De ultieme 'wildcard' zou Pieter Omtzigt kunnen zijn. Op het moment dat de voormalige CDA'er met een eigen partij aan nieuwe verkiezingen mee zou doen, kan dat de politieke verhoudingen weer flink op z'n kop zetten. Maar hier is de vraag of Omtzigt dat zelf ziet zitten.

Politieke versnippering brengt gedoogkabinet, minderheidskabinet of zakenkabinet eerder in beeld.
Eén ding is in ieder geval duidelijk: de versnippering van het politieke landschap is er sinds de Tweede Kamer-verkiezingen van 2021 niet minder om geworden, zowel op rechts als op links.

Was het na de vorige verkiezingen nog mogelijk om met vier partijen een nipte meerderheidscoalitie te vormen, op basis van de peilingen begin juli zijn minimaal zeven partijen nodig voor bijvoorbeeld een meerderheid op rechts.

Kijk je bijvoorbeeld op rechts, dan zou je op grond van de peiling van Peil.nl van 2 juli nodig hebben: BBB (27 zetels), de VVD (20 zetels), PVV (14 zetels), CDA (6 zetels), Forum voor Democratie (5 zetels), JA21 (3 zetels) en de SGP (1 zetel). Oftewel zeven partijen; en dan kom je nipt op een meerderheid van 76 zetels.

Het is natuurlijk zeer de vraag of daar een stabiel kabinet uit kan voorkomen. Het zou bijvoorbeeld bijzonder lastig worden om het pro-Russische sentiment binnen Forum voor Democratie te rijmen met de uitgesproken steun van de VVD van Mark Rutte en het gros van de andere partijen voor Oekraïne.

Over links kom je er ook niet makkelijk. Als we nemen GroenLinks (14 zetels), PvdA (11 zetels), D66 (10 zetels), Partij voor de Dieren (10 zetels), SP (8 zetels), Volt (7 zetels), ChristenUnie (4 zetels), Denk (2 zetels), BIJ1 (1 zetel)...heb je 9 partijen die samen 67 zetels hebben. Te weinig voor een meerderheidskabinet.

Door het midden komt de aloude combinatie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie op slechts 40 zetels. Daar zouden dan bijvoorbeeld GroenLinks en de PvdA bij moeten om op 65 zetels te komen. Nog steeds te weinig voor een parlementaire meerderheid en bovendien ongeloofwaardig, gelet de reden van de val van Rutte IV: het asielbeleid waar de VVD en PvdA/GroenLinks zo mogelijk nog sterker afwijkende opvattingen over hebben dan de partijen van Rutte IV.

Er zijn dus twee mogelijkheden: de verkiezingen leveren alsnog een aantal winnaars op die zoveel zetels erbij krijgen, dat een enigszins coherent kabinet met bijvoorbeeld vier partijen mogelijk is. Of Nederland moet kijken naar alternatieven zoals een gedoogkabinet, minderheidskabinet of een zakenkabinet.

Een gedoogkabinet kent een beperkt aantal partijen dat de ministers van het kabinet levert, in combinatie met een bredere steun van partijen in het parlement. Een bekend voorbeeld is het kabinet Rutte I van VVD en CDA, dat gedoogsteun kreeg van de PVV.

Een minderheidskabinet heeft geen parlementaire meerderheid en moet dus op deelonderwerpen steeds meerderheden zien te verwerven in de Tweede Kamer. Nederland kent geen traditie van minderheidskabinetten, die vooral als 'overgangskabinetten' naar nieuwe verkiezingen hebben bestaan.

Het zakenkabinet is een variant die in de negentiende eeuw bestond vóór de komst van politieke partijen. De bewindslieden waren niet-politiek gebonden personen zoals ambtenaren, ondernemers en andere specialisten op een bepaald terrein. Er is dan niet sprake van een regeerakkoord tussen politieke partijen, maar er wordt wel een regeerprogamma opgesteld, waarvoor dan meerderheden op onderdelen in de Tweede Kamer nodig zijn.

1. Meerderheidskabinet
We spreken van een meerderheidskabinet wanneer het kabinet steunt op een parlementaire meerderheid. Dit is het geval wanneer de coalitie i gezamenlijk een meerderheid heeft in de Tweede Kamer en het regeringsprogramma in overleg tussen de deelnemende partijen tot stand is gekomen.

In het algemeen kan men stellen dat een meerderheidskabinet goed kan functioneren, omdat de meerderheid van de Tweede Kamer vooraf laat weten vertrouwen in het kabinet te hebben en er over (mogelijke) geschilpunten compromissen zijn gesloten.

2. Minderheidskabinet
Een minderheidskabinet bestaat uit bewindslieden van partijen die samen geen meerderheid in de Tweede Kamer hebben. Zo'n kabinet kan heel moeilijk een beleid voeren, omdat de oppositie meer zetels heeft dan de regeringspartijen en dus makkelijk kabinetsvoorstellen kan blokkeren. Per onderwerp zal het kabinet in de Kamer een meerderheid moeten zien te verwerven.

Het minderheidskabinet-Colijn V (1939) kon zelfs niet aan de slag, omdat het bij het afleggen van de regeringsverklaring een motie van afkeuring niet overleefde.

Minderheidskabinetten komen nauwelijks voor. Ze bestaan vrijwel alleen als 'overgangskabinet' na de val van een voorgaand meerderheidskabinet. Veelal wikkelt zo'n kabinet de lopende zaken af en schrijft het Tweede Kamerverkiezingen uit.

3. 'Gedoogkabinet'
Een kabinet waarvan de partijen die eraan deelnemen geen meerderheid hebben, maar dat dankzij vastgelegde steun van één of meer partijen toch voldoende steun heeft in het parlement, noemen we een 'gedoogkabinet'.

Het bekendste voorbeeld hiervan is het kabinet-Rutte I, dat werd gevormd door VVD en CDA, maar dat afspraken met de PVV vastlegde in een zogenoemd gedoogakkoord over steun voor het kabinet.

Ook het kabinet-Den Uyl kon deels als 'gedoogkabinet' worden aangemerkt. PvdA en D66 beschouwden dit kabinet echter wel als parlementair kabinet. De overige drie deelnemende partijen, PPR, ARP en KVP, hadden een extraparlementaire band. De fracties van KVP en ARP stemden in met toetreding van partijleden tot het kabinet en met beperkte programmatische afspraken over het te voeren kabinetsbeleid.

4. Parlementair kabinet
Een parlementair kabinet is een kabinet waarbij de coalitiefracties in de Tweede Kamer zeer nauw bij de formatie betrokken zijn en waarbij (al dan niet gedetailleerd) de hoofdlijnen van het te voeren beleid worden vastgelegd in een regeerakkoord.

De onderhandelaars van de coalitiefracties in de Tweede Kamer hebben op die manier vooraf veel invloed op het te voeren beleid. Het kabinet weet zich verzekerd van steun van de meerderheid van de Tweede Kamer. Een parlementair kabinet kan in het algemeen slagvaardig optreden.

5. Extraparlementair kabinet
Tegenover een parlementair kabinet staat een extraparlementair kabinet. Aan een dergelijk kabinet ligt niet een regeerakkoord, maar een regeringsprogramma ten grondslag. De Tweede Kamerfracties kunnen eventueel wel bij de formatie betrokken zijn, bijvoorbeeld omdat fractievoorzitters met elkaar overleggen, maar dat hoeft niet. Als fracties bij de formatie betrokken zijn, nemen zij een afwachtende houding aan, maar zij zullen bij het aantreden van een kabinet geen steun geven aan een motie van wantrouwen.

Dat kandidaat-bewindslieden tegen de zin van de eigen partij toetreden tot een kabinet is sinds 1939 overigens niet meer voorgekomen. In 1939 werd Gerbrandy tegen de zin van de ARP minister in het tweede kabinet-De Geer.

Het kabinet-Den Uyl wordt ook wel extraparlementair genoemd, hoewel dit slechts ten dele juist is. De fracties stemden namelijk in meerderheid in met deelname van hun partij aan het kabinet. Er was echter geen regeerakkoord. Basis voor het kabinet waren de (geactualiseerde) programma's van progessieven en christendemocraten. Daarnaast waren er afspraken gemaakt over twaalf onderwerpen tussen de beoogde ministers. PvdA en D66 gingen, zoals eerder gemeld, wel een directe binding aan met het kabinet.

Het onderscheid tussen parlementaire en extraparlementaire kabinetten zit vooral in de mate van binding die partijen aangaan met het kabinet en in de methode van formeren.

6. Koninklijke kabinetten
Koninklijke kabinetten worden op gezag van de Koning(in) geformeerd, zonder dat de fracties in de Tweede Kamer er aan te pas gekomen. De Londense oorlogskabinetten Gerbrandy zijn koninklijke kabinetten, omdat de Tweede Kamer niet meer functioneerde. Ook het eerste naoorlogse kabinet-Schermerhorn/Drees is als zodanig aan te merken.

Het weinig succesvolle kabinet-Colijn V, dat in 1939 zijn regeringsverklaring niet overleefde, is ook als een koninklijk kabinet te beschouwen. Colijn had meer de Koningin gehoorzaamd, die hem als minister-president wilde behouden, dan, kijkend naar de politieke verhoudingen van 1939, als politicus gehandeld.

7. Zakenkabinetten
Zakenkabinetten zijn extraparlementaire kabinetten die (vrijwel) geheel uit niet-politieke personen bestaan, zoals uit ondernemers en ambtenaren. Tot de komst van politieke partijen rond 1888 gold dat overigens voor de meeste kabinetten. Uitzonderingen waren het kabinet-Thorbecke II, het kabinet-Fransen van de Putte i, en het kabinet-Kappeyne van de Coppello.

Tot 1948 waren vrijwel alle ministers van Buitenlandse Zaken diplomaten en werden op Oorlog en Marine meestal officieren benoemd. Ook op Waterstaat werd vrijwel steeds iemand met specifieke waterstaatkundige kennis minister.

Kabinetsleiders van buiten de politiek waren onder meer De Vries i (staatsraad), Heemskerk i (staatsraad), De Meester (vicepresident Raad van Nederlands-Indië) en Cort van der Linden i (staatsraad).

In 1926 werd in de moeizaam verlopen formatie enige tijd overwogen om een zakenkabinet te vormen, dat uit ambtenaren bestond. Uiteindelijk kwam er een kabinet waarin naast apolitieke figuren ook enkele politici zaten, onder wie minister-president De Geer.

Het 'koninklijke' vijfde kabinet-Colijn stond voor een belangrijk deel uit niet-politieke figuren, maar had de politicus Colijn als premier.

8. Demissionair kabinet
Als een kabinet i of minister i ontslag heeft gevraagd aan de Koning(in), maar dit ontslag nog niet is verleend, noemen we dat demissionair.

De demissionaire status van een kabinet betekent dat er alleen nog 'lopende zaken' worden afgehandeld, en dat omstreden (ook wel controversiële) kwesties niet aan de orde komen. Daarbij dient te worden opgemerkt dat hoe langer de demissionaire status duurt, hoe meer de noodzaak kan toenemen om omstreden zaken wel af te handelen.

Nog even dit: Alles is altijd gratis te lezen, ik ben 14 uur per dag bezig u te informeren.
Wil je me steunen dan kan dat hier– te gek!
Klik link: https://www.whydonate.nl/fundraising/httpssoldaatvandewaarheidactieforumcom/nl

Ik wil graag dit werk door zetten maar het web onderhoud het kost het elk jaar weer meer.
En de regering zal me niet steunen en aan reclame doe ik niet, dus ik krijg geen ondersteuning voor het vertellen of delen van de waarheid! Zo kan ik nieuws blijven verspreiden